Wyłom w antropocentryzmie i gatunkowizmie? Przemiany świadomości kulturowej na przykładzie relacji: człowiek – zwierzęce gatunki nie-ludzkie w drugiej połowie XIX wieku
Authors:
- Tomasz Sobieraj
Abstract
The article contains an interpretation of selected Polish popular science and cul-tural texts published in the second half of the nineteenth century. All of them were devoted to the relationship: human – nonhuman animals and the status of the latter in human society. These texts – written by positivists and naturalists – show the changes which European cultural awareness has undergone. They consisted in a gradual abandonment of anthropocentric thinking and speciesism. All the authors protested against inflicting suffering and persecution of animals. Under the influence of Darwin and the development of 19th-century natural science, a breakthrough in the perception of the human condition and its relationship with animals took place. Although not without resistance and difficulties, animals began to be treated as living beings, susceptible to suffering, with a rich mental life. Many scientists and intellectuals began challenging the traditional view of the status of nonhuman animals dominated by anthropocentric stereotypes.
- Record ID
- UAM74167829cace4e5bb951e0204b650b06
- Author
- Other language title versions
- A Breach in Anthropocentrism and Speciesism? Changes in Cultural Consciousness on the Example of the Relationship: Human – Non-human Animal Species in the Second Half of the Nineteenth Century
- Journal series
- Porównania. Czasopismo poświęcone zagadnieniom komparatystyki literackiej oraz studiom interdyscyplinarnym, ISSN 1733-165X
- Issue year
- 2021
- Vol
- 29
- No
- 2
- Pages
- 21-40
- Keywords in Polish
- antropocentryzm; szowinizm gatunkowy; cierpienie zwierząt; natura
- Keywords in English
- anthropocentrism; speciesism; animal suffering; nature
- ASJC Classification
- ;
- Abstract in Polish
- Artykuł zawiera interpretację wybranych polskich tekstów popularnonaukowych i kulturalnych opublikowanych w drugiej połowie XIX wieku. Wszystkie były poświęcone relacjom: człowiek – zwierzęta nie-ludzkie oraz statusowi tych drugich w społeczeństwie ludzkim. Teksty te ukazują przemiany, jakim ulegała europejska świadomość kulturowa. Polegały one na stopniowym odrzuceniu myślenia antropocentrycznego oraz szowinizmu gatunkowego. Wszyscy autorzy protestowali przeciwko zadawaniu cierpienia i prześladowaniom zwierząt. Pod wpływem Dar-wina i rozwoju dziewiętnastowiecznego przyrodoznawstwa dokonywał się przełom w spojrzeniu na kondycję człowieka oraz jego związek ze zwierzętami. Choć nie bez oporów i trudności, zwierzęta zaczęto traktować jako żywe, podatne na cierpienia istnienia, które mają bogate życie psychiczne. Wielu uczonych i intelektualistów zaczęło kwestionować tradycyjny pogląd na status zwierząt nie-ludzkich, zdomi-nowany przez antropocentryczne stereotypy
- DOI
- DOI:10.14746/por.2021.2.2 Opening in a new tab
- URL
- https://pressto.amu.edu.pl/index.php/p/article/view/27336 Opening in a new tab
- Language
- pol (pl) Polish
- License
- Score (nominal)
- 100
- Score source
- journalList
- Score
- = 100.0, 22-12-2021, ArticleFromJournal
- Publication indicators
- : 2018 = 0.000
Share
- Uniform Resource Identifier
- https://researchportal.amu.edu.pl/info/article/UAM74167829cace4e5bb951e0204b650b06/
- URN
urn:amu-prod:UAM74167829cace4e5bb951e0204b650b06
* presented citation count is obtained through Internet information analysis and it is close to the number calculated by the Publish or PerishOpening in a new tab system.